عفونت دستگاه ادراری (UTI) عفونت در هر بخشی از دستگاه اداری شماست – کلیه­ ها، میزنای­ ها، مثانه و میزراه. بیشتر عفونت­های ادراری، بخش­ پایینی دستگاه ادراری یعنی مثانه و میزراه  را درگیر می­کند.

احتمال ابتلای زنان به عفونت­های دستگاه ادراری بیشتر از مردان است. عفونت محدود به مثانه می­تواند دردناک و آزاردهنده باشد. اگر عفونت به کلیه­های شما گسترش یابد می­تواند عواقب جدی داشته باشد.

پزشکان معمولا با تجویز آنتی ­بیوتیک عفونت UTI را درمان می­کنند. اما با انجام برخی اقدامات می­توانید شانس خود برای ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.

 

علایم

عفونت­های دستگاه ادراری همیشه با علامت همراه نیست، ولی در موارد زیر می­تواند با علامت همراه باشد:

  • ادرار اضطراری
  • احساس سوزش در هنگام ادرار
  • تخلیه ادرار مکرر با مقادیر اندک
  • تیره شدن رنگ ادرار
  • رنگ، قرمز، صورتی یا کولای ادرار که نشان دهنده وجود خون در ادرار است.
  • ادرار بودار
  • درد لگن در زنان- بویژه در مرکز لگن و نواحی اطراف استخوان شرمگاهی

در افراد مسن ممکن است UTI نادیده گرفته شده یا با عوارض دیگر اشتباه گرفته شود.

 

انواع عفونت­های دستگاه ادراری

بسته به اینکه کدام بخش از دستگاه ادراری شما دچار عفونت شده باشد، هر کدام از انواع عفونت­های ادراری می­توانند علایم اختصاصی­تری ایجاد کنند.

 

 

علایم و نشانه­ ها بخشی از دستگاه ادراری که دچار عفونت شده است
درد قسمت بالایی و جنبی کمر

تب بالا

لرز

حالت تهوع

استفراغ

کلیه­ها (پیلونفریت حاد)
فشار روی لگن

ناراحتی در قسمت پایین شکم

ادرار مکرر و دردناک

وجود خون در ادرار

مثانه (سیستیت)
سوزش در هنگام ادرار

تخلیه

میزراه (اورتریت)

 

زمان مراجعه به پزشک

اگر علایم عفونت UTI را دارید به یک پزشک مراجعه کنید.

 

علل

عفونت­های دستگاه ادراری زمانی اتفاق می­افتد که باکتری­ها از طریق  میزراه وارد مجاری ادراری شده و در مثانه شروع به تکثیر می­نمایند. اگرچه دستگاه ادراری طوری طراحی شده است که چنین مهاجم­های میکروسکوپی را مهار کند اما این روش دفاعی گاهی شکست می­خورد. زمانیکه این اتفاق بیافتد، باکتری­ها ممکن است در مجاری ادراری به یک عفونت کامل تبدیل شوند.

متداولترین عفونت­های ادراری در زنان اتفاق می­افتد و مثانه و میزراه را درگیر می­نماید.

  • عفونت مثانه (سیستیت). این نوع از عفونت­های UTI معمولا بوسیله اشریشیا کلی (coli) اتفاق می­افتد که باکتری شایعی در دستگاه گوارشی است. با این وجود گاهی اوقات باکتری­های دیگری در این کار دخیل هستند.

تماس جنسی می­تواند به سیستیت منجر شود، البته برای ابتلا به آن لزوما نباید از نظر جنسی فعال باشید. همه زنان به دلیل نوع آناتومی بدنشان در معرض خطر این عفونت قرار دارند- بویژه به خاطر فاصله کم بین میزراه تا مقعد و باز شدن مستقیم میزراه به مثانه.

  • عفونت میزراه (اورتریت). این نوع UTI می­تواند زمانی اتفاق بیافتد که باکتری مخصوص دستگاه گوارش از مقعد به میزراه برسد. همچنین، به دلیل اینکه میزراه زنان در نزدیکی واژن قرار دارد، عفونت­های منتقله از طریق رابطه جنسی مانند هرپس، گونوره­آ، کلامیدیا و مایکوپلاسما نیز می­توانند باعث ایجاد اورتریت شوند.

 

فاکتورهای خطر

عفونت­های ادراری در زنان شایعتر هستند و بسیاری از آنها در طول زندگی­شان به بیش از یک نوع عفونت ادراری مبتلا می­شوند. فاکتورهای خطر مخصوص زنان عبارتند از :

 

  • آناتومی زنان: میزراه زنان کوتاهتر از مردان است که باعث کوتاهتر شدن مسیر حرکت باکتری برای رسیدن به مثانه می­شود.
  • فعالیت جنسی: زنانی که از نظر جنسی فعال هستند نسبت به زنان غیرفعال از نظر جنسی در معرض ابتلای بیشتر قرار دارند. داشتن شریک جنسی جدید نیز خطر را افزایش می­دهد.
  • انواع خاص وسایل پیشگیری از بارداری: زنانی که از دیافراگم برای کنترل بارداری استفاده می­کنند و همینطور زنانی که از ژل اسپرمیسیدال ( اسپرم کش) مصرف می­کنند ممکن است در معرض خطر باشند.
  • یائسگی: بعد از یائسگی، کاهش در چرخه استروژن باعث تغییرات در مجرای ادراری می­شود که می­تواند شما را به عفونت آسیب­پذیرتر کند.

فاکتورهای خطر دیگر برای UTI عبارتند از:

  • ناهنجاری­های مجرای ادراری: نوزادانی که با ناهنجاری در مجرای ادراری متولد می­شوندکه اجازه تخلیه طبیعی ادرار از بدن را نمی­دهد یا باعث برگشتن ادرار از میزراه می­شود خطر UTI را افزایش می­دهد.
  • مسدود شدن مجرای ادراری: سنگ­های کلیوی یا بزرگ شدن پروستات میتواند ادرار را در مثانه به دام بیاندازد و خطر UTI را بالا ببرد.
  • سرکوب سیستم ایمنی: دیابت­ یا سایر بیماری­هایی که سیستم ایمنی را تضعیف می­کنند (سیستم دفاعی بدن در برابر میکروب­ها) می­توانند خطر UTI را بالا ببرند.
  • استفاده از کاتتر: افرادی که خودشان نمی­توانند ادرار کنند و برای این کار از یک لوله (کاتتر) استفاده میکنند در معرض خطر بیشتر UTI قرار دارند. این موارد شامل افراد بستری شده، افراد مبتلا به ناراحتی­های عصبی که در کنترل ادرارشان دچار مشکل هستند و افراد مبتلا به فلج است.
  • عمل جراحی در مجرای ادراری: جراحی در دستگاه ادراری یا آزمایش مجرای ادراری که تجهیزات پزشکی را به مجرای ادراری وارد می کند، می­تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

 

عوارض

در صورت درمان صحیح و کامل، عفونت­های قسمت پایین دستگاه ادراری به ندرت با عوارض همراه است. اما اگر عفونت به حال خود رها شود، می­تواند عواقب بسیار جدیی داشته باشد.

عوارض UTI می­تواند شامل موارد زیر باشد:

  • عفونت­های راجعه، خصوصا در زنانی که در یک بازه زمانی 6 ماهه یا یکساله ، بیش از دو عفونت ادراری را تجربه می­کنند.
  • آسیب کلیوی دائمی ناشی از عفونت کلیوی مزمن یا حاد (پیلونفریت) به دلیل یک UTI درمان نشده.
  • افزایش خطر سقط جنین در زنان باردار.
  • تنگ شدن میزراه در مردان به دلیل اورتریت (التهاب مجرای پیش آبراهی)
  • سپسیس، یک عارضه تهدید کننده حیات، مخصوصا اگر عفونت راهش را به سمت کلیه شما پیدا کند.

 

پیشگیری

شما می­توانید با برداشتن این گامها خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را کاهش دهید:

  • نوشیدن زیاد مایعات بویژه آب: این کار باعث رقیق­تر شدن ادرار و افزایش حجم آن می­شود که باعث می­شود که باکتری­ها پیش از ایجاد عفونت از مجرای ادراری شما شسته شوند.
  • پاکردن پس از ادرار از جلو به عقب: انجام دادن این کار بعد از ادرار یا مدفوع از گسترش باکتری­های ناحیه مقعد به واژن و میزراه جلوگیری می­کند.
  • قبل از آمیزش جنسی مثانه­تان را خالی کنید: همچنین برای شسته شدن باکتری­ها یک لیوان آب بخورید.
  • از محصولات زنانه سوزآور خود داری کنید: استفاده از اسپری­های از بین برنده بوی بد یا سایر محصولات بهداشتی زنانه مانند دوش­ها و پودرها، در ناحیه تناسلی و میزراه.
  • روش پیشگیری از بارداری را بهبود دهید: دیافراگم­ها یا کاندوم­های بدون مایع لوبریکانت یا آغشته با اسپرم کش همگی می­توانند در رشد باکتری نقش داشته باشند.

تشخیص

تست­ها و روش­های تشخیص عفونت دستگاه ادراری عبارتند از:

  • آنالیز نمونه ادرار: پزشک شما ممکن است یک آزمایش ادرار برای بررسی گلبول­های سفید، گلبول­های قرمز و یا باکتری­ها درخواست کند. برای پرهیز از آلودگی احتمالی نمونه­ها، حتی المقدور قبل از نمونه برداری ناحیه تناسی خود را با دستمال استریل و باکتری کش تمیز کند و نمونه را از میان جریان ادرار در ظرف بریزید.
  • کشت ادرار در آزمایشگاه: آنالیز آزمایشگاهی ادرار اغلب با کشت ادرار همراه است. این تست به پزشک می­گوید که چه نوع باکتریی عامل عفونت است و درمان مناسب آن چیست.
  • عکسبرداری از مجرای ادراری: اگر به صورت مکرر به عفونت مبتلا می­شوید پزشک شما ممکن است عامل آن را نوعی ناهنجاری ساختاری در مجرای ادراری شما تشخیص دهد. برای این کار به شما توصیه برای انجام سونوگرافی، رادیوگرافی یا سی تی اسکن می شود. پزشک شما ممکن است درخواست کند تا عکسبرداری همراه با ماده حاجب انجام شود تا ساختارهای مجرای ادراری شما مشخص­تر شوند.
  • استفاده از یک اسکوپ برای دیدن درون مثانه: اگر به UTI راجعه مبتلا هستید، پزشک شما ممکن یک سیستوسکوپی (با استفاده از یک لوله بزرگ مجهز به لنز) برای دیدن درون میزراه یا مثانه انجام دهد. سیستوسکوپ وارد میزراه شده و از طریق آن به مثانه می­رود.

 

درمان

آنتی­بیوتیک­ها اغلب در خط اول درمان عفونت­های ادراری قرار دارند. نوع درمان تجویزی به وضعیت سلامتی شما و نوع باکتری یافت شده در ادرار شما بستگی دارد.

عفونت ساده

برای تجویز آنتی بیوتیک مناسب به پزشک خود مراجعه کنید. اغلب علایم عفونت چند روز پس درمان از بین می­رود. اما ممکن است لازم باشد که مصرف آنتی بیوتیک را برای یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. دوره درمان را مطابق تجویز پزشک کامل کنید.

برای UTI ساده­ای که ممکن است در عین سلامت برای شما اتفاق بیافتد، پزشک ممکن است یک دوره درمان کوتاه مانند مصرف یک قرص به مدت 1 تا 3 روز را برای شما تجویز کند. اما اینکه آیا این دوره درمان کوتاه بتواند بیماری شما را درمان کند یا نه بستگی به علایم خاص و سابقه پزشک شما دارد.

پزشک همچین برای کاهش درد مثانه یا میزراه ممکن است داروهای مسکن تجویز کند، البته درد در اغلب مواد بعد از مصرف آنتی بیوتیک از بین می­رود.

 

عفونت­های مکرر

اگر عفونت UTI مکرر دارید، پزشک شما ممکن است پیشنهادهای درمانی خاصی به شما دهد، در نظر داشته باشید این درمان ها لزوما توسط پزشک تعیین می گردند. مانند:

  • آنتی بیوتیک­های با دوز پایین، در اغاز برای 6 ماه و گاهی اوقات برای مدت طولانی تر
  • خود تشخیصی و خود درمانی، بسته به توصیه پزشک
  • یک آنتی بیوتیک تک دوز بعد از رابطه جنسی در صورتیکه عفونت شما ناشی از فعالیت جنسی باشد.
  • استروژن درمانی واژن در زنان یائسه

عفونت شدید

برای عفونت­های شدید UTI، ممکن است لازم به مصرف آنتی بیوتیک­های وریدی در بیمارستان شوید.

 

سبک زندگی و درمان­های خانگی

عفونت ادراری میتواند دردناک باشد، اما میتوانید با برداشتن چند قدم تا زمانیکه آنتی بیوتیک عفونت را از بین ببرد می­توانید درد خود را متوقف کنید. این اقدامات عبارتند از :

  • خوردن آب زیاد: باعث رقیق شدن ادرار و دفع باکتری­ها می­شود.
  • از خوردن نوشیدنی­هایی که ممکن است مثانه شما را ملتهب کند خودداری کنید: تا زمانیکه عفونت کاملا پاکسازی نشده است، از خوردن قهوه، نوشیدنی­هایی مثل آب پرتقال یا کافئین خود داری کنید. اینها ممکن است مثانه شما را تحریک کرده و نیاز به تخلیه فوری را القاء کنند.
  • استفاده از پد حرارتی: باقرار دادن یک پد گرم (نه داغ) روی شکم از فشار مثانه و ناراحتی خود بکاهید.

پزشکانی که به شما کمک می کنند

همه

بر اساس بیمارستان

بر اساس تخصص