کمردرد
کمردرد جزو شایع‌ترین علل مراجعه به پزشک یا نرفتن به محل کار است. بیشترین موارد معلولیت در سراسر جهان بر اثر این درد رخ می‌دهد. اغلب افراد کمردرد را حداقل برای یک مرتبه تجربه می‌کنند.
خوشبختانه شما می‌توانید برای پیشگیری یا تسکین بیشتر دردهای کمر اقداماتی انجام دهید. اگر پیشگیری جواب نداد و به این درد دچار شدید، غالباً با درمان‌های ساده‌ی خانگی و مکانیک بدنی مناسب می‌توان درد را در عرض چند هفته تسکین داد و به حالت عادی برگشت. در موارد نادر برطرف کردن کمردرد مستلزم عمل جراحی است.
علائم
نشانه‌ها و علایم کمردرد شامل مواد زیر هستند:
- درد عضلانی
- درد سوزشی یا خنجری
- دردی که به پاها هم سرایت می‌کند
- دردی که با خم شدن، بلند کردن اجسام، ایستادن یا راه رفتن شدیدتر می‌شود
- دردی که با تکیه دادن به یک تکیه‌گاه (مثلاً: نشستن بر صندلی) شدیدتر می‌شود
زمان مراجعه به پزشک
بیشتر موارد کمردرد با درمان خانگی و خودمراقبتی، معمولاً در عرض چند هفته، برطرف می‌شوند؛ اگر درد شما در این مدت برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید.
در موارد نادر، کمردرد می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی باشد؛ در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- اگر درد شما منجر به ایجاد مشکلات مثانه یا روده شده است.
- اگر درد شما با تب همراه است.
- اگر درد شما پس از زمین خوردن، ضربه دیدن پشت یا سایر آسیب‌ها ایجاد شده باشد.
- اگر درد شما با کاهش بدون دلیل وزن همراه است.
همچنین اگر پس از 50 سالگی برای نخستین بار دچار کمردرد شدید شده یا اگر سابقه‌ی سرطان، پوکی استخوان، مصرف استروئیدها یا سوءمصرف الکل یا مواد مخدر را دارید، به پزشک مراجعه کنید.
علل
زمین خوردن یا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند سبب ایجاد کمردرد حاد شود که کمتر از شش هفته ادامه پیدا می‌کند (درد حاد). دردی که بیش از سه ماه ادامه داشته باشد (درد مزمن) شیوع کمتری از درد حاد دارد.
علت کمردرد غالباً با تست و عکس‌برداری مشخص نمی‌شود. مشکلاتی که به این درد مربوط می‌شوند، عبارتند از:
- کشش عضله یا رباط. بلند کردن مکرر اجسام سنگین یا انجام ناگهانی یک حرکت غیرعادی می‌تواند سبب کشیدگی عضلات پشت یا رباط های نخاعی شود؛ اگر وضعیت جسمی شما مطلوب نباشد، این کشیدگی‌های مداوم می‌توانند باعث اسپاسم‌های دردناک عضلانی شوند.
- فتق دیسک بین مهره‌ای. دیسک‌های بین مهره‌ای به منزله‌ی بالشتک‌هایی در میان استخوان‌های ستون فقرات عمل می‌کنند. ماده‌ی نرم داخل دیسک می‌تواند دچار برآمدگی و بیرون‌زدگی شود و بر عصب مجاورش فشار وارد کند. البته ممکن است دچار فتق دیسک بین مهره‌ای باشید و در عین حال هیچ دردی هم در پشت خود نداشته باشید. اختلالات دیسک‌ها معمولاً تصادفاً با عکس‌برداری از نخاع مشخص می‌شوند.
- استئوآرتریت (آرتروز). استئوآرتریت می‌تواند کمر را درگیر کند. در بعضی موارد، آرتریت ستون فقرات منجر به تنگی فضای اطراف نخاع (تنگی کانال نخاعی) می‌شود.
- ناهنجاری‌های اسکلتی. اسکولیوز (انحراف جانبی ستون فقرات) می‌تواند منجر به درد در ناحیه کمر شود؛ البته این درد بطور کلی تا میانسالی ایجاد نمی‌شود.
- پوکی استخوان. تخلل و شکنندگی استخوان‌های ستون فقرات، سرانجام منجر به شکستگی آن‌ها می‌شود.
ریسک‌فاکتورها
همه‌ی افراد، حتی کودکان و نوجوانان، ممکن است دچار کمردرد شوند. عوامل زیر احتمال ابتلا به این درد را افزایش می‌دهند:
- سن. با افزایش سن، از 30 یا 40 سالگی به بعد، احتمال ابتلا به کمردرد بیشتر می‌شود.
- ورزش نکردن. عضلات ضعیف و استفاده نشده‌ی پشت و شکم ممکن است منجر به ایجاد کمردرد شوند.
- اضافه‌وزن. داشتن اضافه‌وزن سبب وارد شدن فشار بیشتری به کمر شما می‌شود.
- بیماری. بعضی از انواع آرتریت و سرطان می‌توانند منجر به کمردرد شوند.
- بلندکردن نامناسب اجسام. استفاده از کمر بجای پاها در حین بلند کردن اجسام، می‌تواند سبب کمردرد شود.
- مشکلات روانی. به نظر می‌رسد احتمال ابتلا به کمردرد در افرادی که مستعد افسردگی یا اضطراب هستند، بیشتر است.
- استعمال دخانیات. استعمال دخانیات سبب کاهش خونرسانی به بخش‌های تحتانی ستون فقرات می‌شود؛ این امر مانع رسیدن مواد مغذی کافی به دیسک‌های بین مهره‌ای می‌شود. استعمال دخانیات همچنین سرعت بهبودی را کاهش می‌دهد.
پیشگیری
با تقویت وضعیت جسمی و یادگیری مکانیک بدنی مناسب ممکن است بتوانید از وقوع یا عود مجپپ کمردرد پیشگیری کنید.
به منظور سالم و قوی نگه‌داشتن پشت خود نکات زیر را رعایت کنید:
- ورزش کنید. فعالیت‌های هوازی منظم و ملایم – آن‌هایی که به کمر فشار شدید یا ضربه‌ای وارد نمی‌کنند، می‌توانند سبب افزایش قدرت و استقامت کمر شما و عملکرد بهتر عضلات‌‌تان شوند. پیاده‌روی و شنا گزینه‌های مناسبی هستند. درباره‌ی ورزش انتخابی خود با پزشک مشورت کنید.
- قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات خود را افزایش دهید. تمرینات تقویت‌کننده‌ی عضلات شکم و کمر این عضلات را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کند که برای پشت‌تان شبیه یک تکیه‌گاه عمل کنند. انعطاف‌پذیر بودن مفصل بین لگن و ران سبب می‌شود که استخوان‌های لگن‌تان همتراز شوند و در کمر خود احساس بهتری داشته باشید. پزشک یا فیزیوتراپبست می‌تواند تمرین‌های مناسب را به شما آموزش دهد.
- به وزن مناسب برسید. داشتن اضافه‌وزن سبب وارد آمدن فشار بر عضلات کمر می‌شود. اگر دچار اضافه‌وزن هستید با کاهش وزن خود می‌توانید از بروز کمردرد پیشگیری کنید.
- دخانیات را ترک کنید. با پزشک خود راجع به راه‌های ترک دخانیات صحبت کنید.
- از انجام حرکاتی که سبب پیچ‌خوردگی یا فشار آمدن به کمر شما می‌شوند خودداری کنید. از بدن‌تان به‌شیوه‌ای صحیح بهره بگیرید.
- به‌شیوه‌ای صحیح بایستید. بصورت خمیده یا کج‌وکوله نایستید. در هنگام ایستادن، حالت لگنی خنثی داشته‌باشید (خار خاصره‌ی قدامی‌فوقانی و استخوان عانه بر یک صفحه‌ی عمودی واقع شوند و همچنین دو خار خاصره‌ی قدامی‌فوقانی راست و چپ بر یک صفحه‌ی افقی قرار داشته‌باشند). اگر مجبورید برای مدتی طولانی سر پا بایستید، یکی از پاهای خود را روی یک زیرپایی کم‌ارتفاع قرار دهید تا مقداری از وزن وارده بر پشت‌تان کم شود؛ پس از مدتی پای دیگرتان را روی زیرپایی قرار دهید. حفظ وضعیت بدنی مناسب می‌تواند فشار وارد بر عضلات پشت را کاهش دهد.
- به‌شیوه‌ای صحیح بنشینید. از صندلی‌ای استفاده کنید که به‌خوبی از کمر حمایت کند، دسته داشته باشد و گردان باشد. قرار دادن یک بالش یا حوله‌ی لوله شده در ناحیه‌ی گودی کمر می‌تواند سبب حفظ خمیدگی طبیعی آن شود. زانوها و لگن‌تان را هم‌سطح کنید. مرتباً (حداقل هر نیم‌ساعت یکبار) حالت خود را تغییر دهید.
- اجسام را به‌شیوه‌ای صحیح بلند کنید. از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید؛ در صورتی که مجبور به این کار هستید، از پاهایتان استفاده کنید. برای بلند کردن یک جسم سنگین، پشت خود را مستقیم نگه دارید و آن را خم نکنید؛ تنها زانوهایتان را خم کنید؛ جسم را هم نزدیک بدن‌تان نگه دارید. اگر جسم مورد نظر سنگین یا غیرعادی است، از یک نفر بخواهید در بلند کردن آن به شما کمک کند.
مراقب تبلیغات باشید:
از آنجا که کمردرد بسیار شایع است، محصولات متعددی ادعای تسکین یا پیشگیری از وقوع آن را دارند؛ هیچ مدرک قطعی مبنی بر مؤثر بودن استفاده از کفش‌های مخصوص، کفی‌های طبی، ساپورت‌های طبی، اثاثیه‌ای که بطور ویژه طراحی شده‌اند و برنامه‌های کنترل استرس، وجود ندارد.
علاوه بر این، به نظر نمی‌رسد که یک نوع تشک خاص برای افراد مبتلا به کمردرد وجود داشته باشد. احتمالاً آنچه بیشتر اهمیت دارد، میزان احساس راحتی شما هنگام استفاده از تشک است.
همچنین بخوانید: آشنایی بیشتر با کمردرد
تشخیص
پزشک کمر شما را معاینه می‌کند و توانایی‌تان را در نشستن، ایستادن، راه رفتن و بلند کردن پاها ارزیابی می‌کند. او همچنین ممکن است از شما بخواهد که به درد خود از 0 تا 10 نمره بدهید؛ پزشک نحوه‌ی عملکردتان با وجود احساس درد را نیز جویا می‌شود.
این ارزیابی‌ها به یافتن علت درد، اسپاسم عضلانی و مقدار حرکت ممکن قبل از غیرقابل تحمل شدن درد، کمک می‌کند. با این ارزیابی‌ها می‌توان از عدم وجود علل احتمالی مختلف کمردرد که بعضی علل آن خطرناک هستند، مطمئن شد.
اگر بنا به دلایلی پزشکتان احتمال دهد که یک مشکل خاص سبب کمردرد شما شده است، ممکن است یک یا تعدادی از تست‌های زیر را برایتان تجویز کند:
- رادیوگرافی (اشعه‌ی ایکس). تصاویر رادیوگرافی، چیدمان استخوان‌ها را نشان می‌دهند و به کمک آن‌ها می‌توان آرتریت یا شکستگی استخوان را تشخیص داد. البته با رادیوگرافی نمی‌توان مشکلات مربوط به نخاع، عضلات، اعصاب و دیسک‌ها را تشخیص داد.
- MRI یا CT اسکن. به‌کمک تصاویر تهیه‌شده توسط این روش‌ها می‌توان فتق دیسک بین‌مهره‌ای و مشکلات مربوط به استخوان‌ها، عضلات، بافت‌ها، تاندون‌ها، اعصاب، رباط‌ها و عروق خونی را تشخیص داد.
- آزمایش خون. آزمایش خون به تعیین وجود عفونت یا سایر مشکلاتی که می‌توانند موجب کمردرد شوند، کمک می‌کند.
- اسکن استخوان. در موارد نادر، پزشک ممکن است به منظور جستجو برای تومورهای استخوانی یا شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان، برایتان اسکن استخوان تجویز کند.
- بررسی اعصاب. در فرآیند الکترومیوگرافی(EMG) یا نوار عصب و عضله، ایمپالس‌های الکتریکی تولیدشده توسط اعصاب و پاسخ‌های عضلات اندازه‌گیری می‌شود. با این روش می‌توان فشردگی عصبی ناشی از فتق دیسک بین مهره‌ای یا تنگی کانال نخاعی را تشخیص داد.
درمان
اغلب موارد حاد کمردرد توسط درمان‌های خانگی در عرض چند هفته برطرف می‌شوند؛ البته این امر در مورد همه صدق نمی‌کند و کمردرد مشکلی پیچیده است. کمردرد بسیاری از افراد تا مدتی طولانی برطرف نمی‌شود؛ البته تنها عده‌ی کمی دچار درد شدید مداوم هستند.
مصرف مسکن‌های بدون نسخه و استفاده از حرارت ممکن است برای درمان موارد حاد کمردرد کافی باشد. در این موارد ماندن در رختخواب توصیه نمی‌شود.
تا آنجا که می‌توانید، به فعالیت‌های خود ادامه دهید. فعالیت‌های سبک، مثل: قدم زدن و امور روزمره را انجام دهید. از انجام فعالیت‌هایی که سبب افزایش درد شما می‌شوند خودداری کنید ولی اینگونه نباشد که از انجام فعالیتی، صرفاً به‌دلیل ترس از بروز درد، بپرهیزید. اگر درمان‌های خانگی پس از چند هفته مؤثر نبودند، پزشک ممکن است برایتان داروهایی قوی‌تر یا سایر روش‌های درمانی را تجویز نماید.
داروها
بسته به نوع کمردرد شما، پزشک ممکن است داروهای زیر را برایتان تجویز کند:
- مسکن‌های بدون نسخه. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند: ایبوپروفن، ممکن است کمردرد را تسکین دهند. این داروها را تنها به‌شیوه‌ای که پزشکتان توصیه کرده مصرف کنید. مصرف بیش از حد این داروها می‌تواند عوارض جانبی جدی به‌دنبال داشته باشد. اگر مسکن‌های بدون نسخه نتوانستند درد شما را تسکین دهند، پزشک ممکن است انواعی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی را برایتان تجویز کند که تهیه‌ی آن‌ها بدن نسخه امکان‌پذیر نیست.
- شل‌کننده‌های عضله. اگر موارد خفیف تا متوسط کمردرد توسط مسکن‌های بدون نسخه تسکین نیافتند، پزشک ممکن است برایتان یک شل‌کننده‌ی عضله هم تجویز کند. این شل‌کننده‌ها می‌توانند سبب گیجی و خواب‌آلودگی شما شوند.
- مسکن‌های موضعی. این داروها شامل کرم‌ها یا پمادها می‌شوند که آن‌ها را روی پوست خود، در محل درد، می‌مالید.
- مخدرها. ممکن است برای مدتی کوتاه و تحت نظارت پزشک، برایتان داروهای حاوی مواد افیونی (اپیوئید)، مثل: اکسی‌کدون(oxycodone)یا هیدروکدون(hydrocodone)، تجویز شود. مصرف مواد افیونی در موارد درد مزمن مؤثر نیست، بنابراین دوره‌ی مصرف این مواد کمتر از یک هفته طول می‌کشد.
- داروهای ضدافسردگی. مشخص شده‌است که دوزهای پایین بعضی از داروهای ضدافسردگی – به‌خصوص داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای، مثل: آمیتریپتیلین(amitriptyline) – فارغ از تأثیرشان بر افسردگی، سبب تسکین بعضی از انواع مزمن کمردرد می‌شوند.
- تزریقات. اگر روش‌های فوق در تسکین درد شما مؤثر نبوند، و اگر درد به پاهایتان هم سرایت کرد، پزشک ممکن است کورتیزون – یک داروی ضدالتهاب – یا یک داروی بی‌حس‌کننده را به فضای اطراف نخاع شما (فضای اپی‌دورال) تزریق کند.
فیزیوتراپی و ورزش
یک فیزیوتراپیست می‌تواند به منظور کاهش درد شما، روش‌های درمانی مختلفی را برای کمر و بافتهای نرم‌تان انجام دهد؛ مثل: استفاده از حرارت، سونوگرافی، تحریک الکتریکی و تکنیک‌های شل کردن عضلات.
همچنان که درد شما کاهش می‌یابد، فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را به شما آموزش دهد تا به کمک آن‌ها انعطاف پذیری خود را افزایش دهید، عضلات پشت و شکم‌تان را تقویت کنید و وضعیت(posture) بدنی‌تان را بهبود ببخشید. انجام منظم این تمرینات می‌تواند از عود درد پیشگیری نماید.
عمل جراحی
عده‌ی کمی از افراد برای معالجه‌ی کمردرد نیازمند عمل جراحی هستند. اگر درد شما کاهش پیدا نمی‌کند و به پایتان سرایت می‌کند یا دچار ضعف عضلانی پیشرونده‌ی ناشی از فشردگی اعصاب هستید، ممکن است عمل جراحی برایتان سودمند باشد. در غیر اینصورت، عمل جراحی را تنها برای دردهای مرتبط با مشکلات ساختاری، مثل: تنگی کانال نخاعی یا فتق دیسک بین مهره‌ای، آن هم در صورتی که به سایر روش‌های درمانی جواب نداده باشند، بکار می‌برند.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
