پریاپیسم
به نعوظ طولانی‌مدت آلت تناسلی پریاپیسم (priapism) گفته می‌شود. این نعوظ برای ساعت‌ها ادامه می‌یابد و بر اثر تحریک جنسی ایجاد نشده است. پریاپسیم معمولاً دردناک است.
اگرچه پریاپیسم اختلالی نادر است اما وقوع آن در دسته‌های خاصی از افراد (مثل افراد مبتلا به کم‌خونی داسی‌شکل) شایع است. معمولاً به‌منظور جلوگیری از آسیب بافتی‌ای که می‌تواند منجر به اختلال نعوظ شود، باید پریاپیسم را فوری درمان کرد.
پریاپیسم بیشتر در مردان 30 سال و بالاتر ایجاد می‌شود.
علائم
علائم پریاپیسم به نوع آن بستگی دارد. دو نوع اصلی پریاپیسم عبارت‌اند از: ایسکمیک و غیرایسکمیک
پریاپیسم ایسکمیک
پریاپیسم ایسکمیک که به آن، پریاپیسم با جریان خون کم هم گفته می‌شود، به دلیل ناتوانی خون در خروج از آلت تناسلی ایجاد می‌شود. این نوع از پریاپیسم از نوع دیگر شایع‌تر است. نشانه‌ها و علائم آن عبارت‌اند از:
- تداوم نعوظ به مدت بیش از 4 ساعت یا داشتن نعوظی بی‌ربط به تحریک جنسی
- سفت بودن تنه و نرم بودن سر آلت تناسلی
- احساس درد در آلت تناسلی که به‌تدریج بر شدت آن افزوده می‌شود
پریاپیسم عودکننده یا مکرر نوعی غیررایج از پریاپیسم ایسکمیک است؛ این نوع از بیماری در مردانی که اختلال ژنتیکی خاصی دارند که باعث غیرعادی‌شدن شکل گلبول‌های قرمزشان می‌شود (کم‌خونی داسی‌شکل)، بیشتر دیده می‌شود. گلبول‌های داسی‌شکل می‌توانند عروق خونی آلت تناسلی را مسدود کنند. در پریاپیسم عودکننده دوره‌های نعوظ طولانی‌مدت (اغلب به حالت ایسکمیک) به‌صورت مکرر اتفاق می‌افتد. در بعضی از موارد، این مشکل با نعوظ‌های دردناک و ناخواسته‌ٔ کوتاه‌مدت شروع می‌شود و ممکن است به‌تدریج در طول زمان بر تکرر و طول مدت نعوظ افزوده شود.
پریاپیسم غیرایسکمیک
پریاپیسم غیرایسکمیک که به آن، پریاپیسم با جریان خون بالا هم گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون آلت تناسلی به درستی تنظیم نشود. معمولاً نوع غیرایسکمیک پریاپیسم از نوع ایسکمیک آن درد کمتری دارد. نشانه‌ها و علائم آن عبارت‌اند از:
- تداوم نعوظ به مدت بیش از 4 ساعت یا داشتن نعوظی بی‌ربط به تحریک جنسی
- راست شدن تنه‌ٔ آلت تناسلی با وجود عدم سفتی کامل آن
زمان مراجعه به پزشک
اگر نعوظ‌تان بیش از 4 ساعت تداوم پیدا کرد به مراقبت‌های بهداشتی اورژانسی نیاز دارید. پزشک اورژانس نوع پریاپیسم شما را تعیین می‌کند؛ تعیین نوع پریاپیسم بسیار حائز اهمیت است چون درمان انواع پریاپسیم با هم فرق دارد و درمان نوع ایسکمیک آن باید هرچه زودتر صورت گیرد.
اگر دچار نعوظ‌های مکرر، مداوم و دردناکی هستید که خودبه‌خود برطرف می‌شوند، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی در آینده لازم باشد دارو مصرف کنید.
علل
در حالت طبیعی، نعوظ در پاسخ به تحریک جسمی یا روانی ایجاد می‌شود. این تحریک باعث استراحت (رفع انقباض) بعضی از عضلات صاف آلت تناسلی و افزایش جریان خون بافت اسفنجی آن می‌شود.
در نتیجه، آلت تناسلی پرخون‌شده و راست می‌گردد. پس از اتمام تحریک، خون از آلت خارج می‌شود و آلت به حالت غیرسفت (شل) بازمی‌گردد.
پریاپیسم زمانی رخ می‌دهد که بخشی از این سیستم – خون، عروق خونی، عضلات صاف یا اعصاب – باعث تغییر جریان خون طبیعی شوند و نعوظ ادامه یابد. علت اصلی پریاپیسم اغلب مشخص نمی‌شود ولی عوامل زیادی در ایجاد آن نقش دارند.
اختلالات خونی
مشکلات خونی می‌تواند منجر به پریاپیسم شوند؛ این پریاپیسم معمولاً از نوع ایسکمیک است که در آن خون قادر به خروج آلت تناسلی نیست. این مشکلات خونی عبارت‌اند از:
- کم‌خونی داسی‌شکل
- لوسمی
- سایر دیسکرازی‌های خونی از قبیل: تالاسمی، مولتیپل میلوما و …
از میان موارد بالا کم‌خونی داسی‌شکل در کودکان بیشتر شایع است.
داروهای تجویزی
پریاپیسیم، به‌خصوص نوع ایسکمیک آن، جزو عوارض احتمالی داروهای زیر است:
- داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ، مستقیماً به آلت تناسلی تزریق می‌شوند؛ مانند: آلپروستادیل، پاپاورین، فنتولامین و …
- داروهای ضدافسردگی؛ مثل: فلوکستین، بوپروپیون و سرترالین
- آلفا بلاکرها؛ مانند: پرازوسین، ترازوسین، تامسولوسین
- داروهایی که برای درمان اضطراب یا اختلالات سایکوتیک به‌کار می‌روند؛ مانند: هیدروکسیزین، ریسپریدون، لیتیم، کلوزاپین، کلرپرومازین و تیوریدازین
- رقیق‌کننده‌های خون؛ مانند: وارفارین و هپارین
- هورمون‌هایی از قبیل: تستسترون یا هورمون آزادکننده‌ٔ گنادوتروپین
- داروهایی که برای درمان اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) به‌کار می‌روند
مصرف الکل و مواد مخدر
سوءمصرف الکل، ماریجوانا، کوکائین و سایر مواد مخدر می‌تواند باعث پریاپیسم (به‌خصوص از نوع ایسکمیک) شود.
آسیب‌دیدگی
آسیب‌دیدگی آلت تناسلی، لگن یا پرینه (ناحیه‌ای بین مقعد و قاعده‌ٔ آلت) از علل شایع پریاپیسم غیرایسکمیک – نعوظ پایدار ناشی از ورود بیش از حد خون به آلت تناسلی – است.
سایر عوامل
از عوامل دیگر پریاپیسم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گزش عنکبوت، نیش عقرب یا سایر عفونت‌های سمی
- اختلالات متابولیک از قبیل: نقرس و آمیلوئیدوز
- اختلالات عصبی؛ مانند: آسیب‌دیدگی نخاع و سیفلیس
- سرطان‌هایی که آلت تناسلی را درگیر می‌کنند
عوارض ثانویه
پریاپیسم ایسکمیک می‌تواند عوارض ثانویه‌ا‌ی جدی به دنبال داشته باشد. خون به‌دام‌افتاده در آلت تناسلی اکسیژن خود را از دست می‌دهد؛ وقتی نعوظ برای مدت زیادی باقی بماند، این خون کم‌اکسیژن شروع به تخریب و آسیب زدن به بافت‌های آلت می‌کند. در نتیجه، عدم معالجه‌ٔ پریاپیسم منجر به اختلال نعوظ می‌شود.
پیشگیری
اگر دچار پریاپیسم عودکننده یا مکرر هستید، برای جلوگیری از تکرار آن به نکات زیر توجه کنید:
- بیماری زمینه‌ای (مثل کم‌خونی داسی‌شکل) که ممکن است موجب پریاپیسم شده باشد را معالجه کنید.
- از فنیل‌افرین خوراکی یا تزریقی استفاده کنید.
- از داروهای بلاک‌کننده‌ٔ هورمون‌ها استفاده کنید (فقط مردان بالغ).
- از داروهای خوراکی که برای درمان اختلال نعوظ به‌کار می‌روند، استفاده کنید.
تشخیص
اگر نعوظ‌تان بیش از 4 ساعت تداوم پیدا کرد به مراقبت‌های بهداشتی اورژانسی نیاز دارید. پزشک اورژانس نوع پریاپیسم شما را تعیین می‌کند؛ تعیین نوع پریاپیسم بسیار حائز اهمیت است چون درمان انواع پریاپسیم با هم فرق دارد و درمان پریاپیسم ایسکمیک باید هرچه زودتر صورت گیرد.
معاینه و گرفتن شرح حال
برای تعیین نوع پریاپیسم پزشک از شما سؤالاتی می‌پرسد و دستگاه تناسلی، شکم، کشاله‌ران و پرینه‌ٔ شما را معاینه می‌کند. او ممکن است براساس درد و سفتی آلت شما نوع پریاپسیم‌تان را تشخیص دهد. با این معاینه همچنین ممکن است تومور یا نشانه‌های تروما در شما شناسایی شود.
تست‌های تشخیصی
ممکن است برای تعیین نوع پریاپیسم نیاز به انجام تست‌های تشخیصی باشد. با انجام تست‌های بیشتر می‌توان علت پریاپیسم را مشخص کرد. در اورژانس احتمالاً قبل از آنکه جواب تست‌ها بیاید، درمان شما را آغاز می‌کنند. تست‌های تشخیصی شامل موارد زیر هستند:
- اندازه‌گیری مقادیر گازهای خون. در این تست سوزنی ریز را وارد آلت تناسلی می‌کنند تا از خون آن نمونه‌‌ای بردارند. اگر رنگ خون سیاه باشد – یعنی فاقد اکسیژن باشد – پریاپیسم احتمالاً از نوع ایسکمیک است؛ ولی اگر رنگ آن قرمز روشن باشد، احتمالاً از نوع غیرایسکمیک است. یک تست آزمایشگاهی که مقادیر بعضی از گازهای خونی را اندازه‌گیری می‌کند، می‌تواند نوع پریاپیسم را به‌طور قطعی مشخص کند.
- آزمایش خون. از آزمایش خون می‌توان برای بررسی تعداد گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها استفاده کرد. نتایج این آزمایش ممکن است حاکی از بیماری‌های مختلف از قبیل کم‌خونی داسی‌شکل، سایر اختلالات خونی و سرطان‌ها باشد.
- سونوگرافی. سونوگرافی فراصوتی داپلر (Doppler ultrasonography) روشی غیرتهاجمی برای اندازه‌گیری جریان خون موجود در عروق است. در این روش، امواج فراصوت به گلبول‌های قرمز در حال حرکت برخورد می‌کنند و از آن‌ها بازگشت داده می‌شوند. با این روش می‌توان جریان خون آلت تناسلی و در نتیجه، نوع پریاپیسم را مشخص کرد. با این سونوگرافی همچنین می‌توان ناهنجاری یا آسیبی را که ممکن است موجب پریاپیسم شده باشد شناسایی کرد.
- تست سم‌شناسی. پزشک ممکن است برایتان آزمایش ادرار تجویز کند تا وجود داروهایی را که ممکن است باعث پریاپیسم شده باشند بررسی نماید.
درمان
پریاپیسم ایسکمیک
پریاپیسم ایسکمیک – که بر اثر ناتوانی خون در خروج از آلت ایجاد می‌شود – وضعیتی اورژانسی است و باید فوری درمان شود. درمان آن معمولاً با خارج کردن خون از آلت و مصرف دارو آغاز می‌شود.
روش‌های درمانی
خون اضافی توسط یک سرنگ و سوزن کوچک از آلت خارج می‌شود (آسپیراسیون). در بخشی از این فرآیند ممکن است آلت را با محلول آب‌نمک شست‌وشو دهند. این روش درمانی اغلب موجب تسکین درد و حذف خون کم‌اکسیژن می‌شود و ممکن است سبب برطرف شدن نعوظ شود. تا زمانی‌که نعوظ برطرف می‌شود باید این فرآیند را تکرار کرد.
داروها
ممکن است داروهای مقلد سمپاتیک از قبیل: فنیل‌افرین را به آلت تزریق کنند. این داروها عروق خونرسان به آلت را تنگ می‌کنند؛ این کار سب باز شدن عروقی می‌شود که خون را از آلت خارج می‌کنند و در نتیجه، خروج خون از آلت افزایش می‌یابد. در صورت لزوم باید این تزریق را چند مرتبه تکرار کرد. شما برای عوارض جانبی احتمالی از قبیل: سردرد، گیجی و افزایش فشار خون تحت نظر قرار خواهید گرفت، به‌خصوص اگر دارای فشار خون بالا یا بیماری قلبی باشید.
عمل جراحی و روش‌های دیگر
اگر روش‌های قبلی موفقیت‌آمیز نبودند، ممکن است برای تغییر مسیر جریان خون و خروج آن از آلت، تحت عمل جراحی قرار بگیرید.
اگر دچار کم‌خونی داسی‌شکل باشید ممکن است اقدامات درمانی دیگری برای معالجه‌ٔ مشکلات مربوط به این بیماری دریافت کنید.
پریاپیسم غیرایسکمیک
پریاپیسم غیرایسکمیک معمولاً بدون نیاز به درمان برطرف می‌شود. از آنجا که در این نوع پریاپیسم خطر آسیب‌دیدگی آلت تناسلی وجود ندارد، پزشک اقدام خاصی انجام نمی‌دهد. گذاشتن کیسه‌های یخ و اعمال فشار بر پرینه (ناحیه‌ٔ بین مقعد و قاعده‌ی آلت) ممکن است در رفع نعوظ مؤثر باشند.
در بعضی از موارد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد تا ماده‌ای مثل یک ژل جذبی را وارد آلت کنند تا از ورود خون به آلت به‌طور موقت جلوگیری کند. آن ماده سرانجام جذب بدن‌تان می‌شود. ممکن است برای ترمیم شریان‌ها و آسیب‌های بافتی هم عمل جراحی لازم باشد.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
