پای چماقی

پای چماقی (پای چنبری) مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های مادرزادی را شامل می‌شود که در آن‌ها پای نوزاد از شکل یا موقعیت طبیعی خود خارج شده ‌است. در پای چماقی، بافت‌های متصل‌کننده‌ٔ عضله به استخوان (تاندون‌ها) کوتاه‌تر از حالت طبیعی‌اند. پای چماقی یک نقص مادرزادی نسبتاً شایع است و نوزاد مبتلا به این ناهنجاری معمولاً مشکل دیگری علاوه بر آن ندارد.

وخامت پای چماقی می‌تواند کم یا زیاد باشد. حدود نیمی از نوزادان مبتلا به پای چماقی، در هر دو پای خود این مشکل را دارند.  پای چماقی راه رفتن را دشوار می‌سازد، بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند که این مشکل به‌فاصله‌ٔ کوتاهی پس از تولد برطرف شود.

پزشکان معمولاً قادراند پای چماقی را بدون عمل جراحی، به‌طور موفقیت‌آمیز درمان کنند؛ البته گاهی اوقات لازم است کودک را پس از چند وقت عمل کرد.

 

علائم

پای چماقی ممکن است چنین شکلی داشته ‌باشد:

• روی پا معمولاً به سمت پایین و داخل منحرف شده ‌است؛ درنتیجه قوس پا عمیق‌تر شده و پاشنه به سمت داخل رفته ‌است.
• شدت انحراف پا ممکن است آن‌قدر زیاد باشد که پا واقعاً برعکس به نظر برسد.
• ممکن است پای چماقی از پای سالم اندکی کوتاه‌تر باشد.
• عضلات پشت ساقِ پایی که چماقی شده ‌است، معمولاً تکامل پیدا نکرده‌اند.

پای چماقی دردی ایجاد نمی‌کند؛ صرفاً ظاهر آن ناخوشایند است.

 

زمان مراجعه به پزشک

به احتمال زیاد، پس از تولد فرزندتان پزشک پای چماقی او را تشخیص می‌دهد؛ او می‌تواند مناسب‌ترین شیوه‌ٔ درمانی را برایتان توضیح دهد یا اینکه شما را به یک فرد متخصص در زمینه‌ٔ مشکلات استخوان‌ها و عضلات ارجاع دهد.

 

علل

علت ایجاد پای چماقی مشخص نیست؛ احتمال داده‌ می‌شود که این مشکل درنتیجه‌ٔ ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد شود.

 

ریسک‌فاکتورها

احتمال چماقی‌شدن پای پسران دو برابر دختران است.

عواملی که احتمال ایجاد پای چماقی را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:

• سابقه‌ٔ فامیلی. اگر هر کدام از والدین یا فرزندان آن‌ها دچار پای چماقی بوده ‌باشند، احتمال چماقی‌شدن پای فرزند بعدی بالا می‌رود.
• بیماری‌های مادرزادی. در بعضی موارد، پای چماقی با سایر ناهنجاری‌های اسکلتی مادرزادی، مانند بیرون‌زدگی نخاع (spina bifida) – بیماری‌ای که در آن نخاع و ستون مهره‌ها به‌طور مناسب بسته نمی‌شوند یا تکامل پیدا نمی‌کنند – مرتبط است.
• محیط. استعمال دخانیات در دوران بارداری، احتمال چماقی‌شدن پای فرزند را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• کافی نبودن مایع آمنیوتیک در دوران بارداری. کم بودن مایع آمنیوتیک (مایعی در رحم که جنین را احاطه می‌کند)، ممکن است سبب افزایش احتمال چماقی‌شدن پای فرزند شود.

 

عوارض ثانویه

پای چماقی معمولاً تا زمانی‌که کودک سر پا ایستادن و راه رفتن را آغاز نکند، مشکلی ایجاد نمی‌کند. به‌احتمال زیاد، با معالجه‌ٔ این مشکل، کودک می‌تواند نسبتاً طبیعی راه برود؛ او ممکن است در موارد زیر اندکی دچار مشکل شود:

• حرکت. انعطاف‌پذیری پایی (foot) که چماقی بود، ممکن است اندکی کمتر ‌باشد.
• طول پا. طول پایی (leg) که چماقی بود، ممکن است اندکی کوتاه‌تر باشد؛ البته این موضوع به‌طور کلی مشکل خاصی برای حرکت ایجاد نمی‌کند.
• سایز کفش. پایی (foot) که چماقی بود ممکن است تا 1.5 شماره کوچک‌تر از پای دیگر باشد.
• اندازه‌ٔ پشت ساق. اندازه‌ٔ عضلات پشت ساق پایی که چماقی‌ بود، ممکن است برای همیشه کوچک‌تر از عضلات نظیرش سمت مقابل باشد.

 

البته اگر پای چماقی معالجه نشود، مشکلات جدی‌تری به وجود می‌آورد؛ برای نمونه:

• آرتریت. ممکن است فرزندتان دچار آرتریت شود.
• تصویر بدنی نامطلوب. ظاهر غیرطبیعی پای فرزندتان ممکن است باعث شود که او در دوران نوجوانی احساس بدی درمورد بدن خودش داشته‌ باشد.
• ناتوانی در راه رفتن به‌صورت عادی. انحراف قوزک پا ممکن است سبب شود که فرزندتان نتواند کاملاً روی کف پایش راه برود؛ درنتیجه او مجبور است که روی قسمت نرم کف پا (در عقب انگشتان)، روی سطح خارجی پا یا حتی در موارد شدید، روی سطح فوقانی پا حرکت کند.
• مشکلات ناشی از تغییر نحوه‌ٔ راه رفتن. تغییر اجباری در نحوه‌ٔ راه رفتن ممکن است مانع رشد طبیعی عضلات پشت ساق شود، ضایعاتی درشت یا پینه‌هایی روی پا ایجاد کند و سبب شود که طرز راه رفتن فرد عجیب‌وغریب به‌نظر برسد.

 

پیشگیری

از آنجا که پزشکان علت ایجاد پای چماقی را نمی‌دانند، نمی‌توان صد در صد از وقوع آن پیشگیری کرد. البته اگر باردار هستید، می‌توانید با رعایت نکات زیر احتمال ابتلای فرزندتان را به نقایص مادرزادی کاهش دهید:

• از استعمال دخانیات بپرهیزید و خود را در معرض دود آن‌ها قرار ندهید.
• از مصرف الکل خودداری کنید.
• از مصرف دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.