تشخیص

آزمایش‌ها و فرآیندهایی که به منظور تشخیص سرطان مثانه استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• سیستوسکوپی. برای انجام سیستوسکوپی، پزشک لوله‌ای‌ نازک و باریک (سیستوسکوپ) را وارد میزراه می‌کند. سیستوسکوپ لنزی دارد که به پزشک امکان می‌دهد داخل میزراه و مثانه‌ را مشاهده کرده و این ساختارها را به منظور یافتن نشانه‌های بیماری بررسی نماید.
• بیوپسی. در حین سیستوسکوپی، پزشک ممکن است با هدف جمع‌آوری نمونه‌ٔ بافتی (بیوپسی) برای آزمایش، وسیله‌ٔ خاصی را از طریق سیستوسکوپ عبور دهد و آن را وارد مثانه کند. گاهی اوقات به این فرآیند، تراشیدن تومور مثانه از طریق میزراه (TURBT) می‌گویند.
• سیتولوژی ادرار. در سیتولوژی ادرار، نمونه‌ای از ادرار شما به منظور جست‌وجو برای یافتن سلول‌های سرطانی، زیر میکروسکوپ آنالیز می‌شود.
• عکس‌برداری. روش‌های عکس‌برداری‌‌ای مانند CT به پزشک امکان می‌دهد که ساختارهای مجرای ادراری شما را بررسی کند.

 

تعیین میزان گسترش سرطان

پس از تأیید ابتلای شما به سرطان، احتمال دارد پزشکتان برای تعیین گسترش یا عدم گسترش سرطان به گره‌های لنفاوی یا سایر نواحی بدن، درخواست آزمایش‌های دیگری هم بدهد.

این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• CTاسکن
• تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI)
• اسکن استخوان
• رادیوگرافی قفسهٔ سینه

پزشکتان از اطلاعات حاصل از آزمایش‌های فوق برای اختصاص دادن مرحله ‌(استیج) به سرطان شما استفاده می‌کند. مراحل سرطان مثانه در بازه‌ای از 0 تا 4 هستند؛ پایین‌ترین مرحله، نشان‌دهنده‌ٔ سرطانی است که به لایه‌های داخلی مثانه محدود شده و آنقدر گسترش نیافته که دیواره‌ٔ عضلانی مثانه را هم دربربگیرد. بالاترین مرحله (مرحله 4) نشان‌دهنده‌ٔ این است که سرطان به گره‌های لنفاوی یا ارگان‌هایی که در فاصله‌ٔ دورتری از مثانه قرار دارند نیز گسترش یافته‌ است.

سیستم مرحله‌بندی سرطان در حال تکامل است و با پیشرفت‌های پزشکی در زمینه‌ٔ تشخیص و درمان، پیچیده‌تر می‌گردد. پزشک با توجه به مرحله‌ٔ سرطانتان روش‌های درمانی مناسب را برای شما انتخاب می‌کند.

 

درجه‌ سرطان مثانه

تومورهای سرطان مثانه بر اساس شکل ظاهری سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ نیز درجه‌بندی می‌شوند، که به این روش، درجه‌بندی تومور گفته‌ می‌شود. پزشک شما ممکن است سرطان مثانه را درجه‌پایین یا درجه‌بالا بنامد.

 

درمان

گزینه‌های درمانی برای سرطان مثانه به تعدادی از ریسک‌فاکتورها بستگی دارند؛ از جمله: نوع سرطان، درجه‌ سرطان و مرحله‌ سرطان؛ این عوامل به همراه وضعیت سلامت کلی شما و ترجیحات درمانی‌تان مورد توجه قرار می‌گیرند.

درمان سرطان مثانه ممکن است شامل این موارد شود:

• عمل جراحی. به منظور برداشتن بافت سرطانی
• شیمی‌درمانی در مثانه (شیمی‌درمانی داخل‌مثانه‌ای). برای علاج تومورهایی که به پوشش مثانه محدود بوده ولی خطر بازگشت آن‌ها یا پیشروی‌شان به مرحله‌ٔ بالاتر زیاد است.
• بازسازی. با هدف ایجاد مسیری جدید برای خروج ادرار از بدن پس از برداشتن مثانه
• شیمی‌درمانی کل بدن (شیمی‌درمانی سیستمیک). به منظور افزایش شانس درمان در فردی که عمل جراحی برداشت مثانه انجام می‌دهد یا به عنوان روش درمانی اصلی در مواردی که عمل جراحی جزو گزینه‌های درمانی نیست.
• پرتودرمانی. با هدف نابود کردن سلول‌های سرطانی؛ اغلب به عنوان روش درمانی اصلی در مواردی که عمل جراحی مطلوب نیست یا جزو گزینه‌های درمانی نمی‌باشد.
• ایمونوتراپی. به منظور تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی مثانه یا کل بدن.

ممکن است پزشک یا اعضای تیم درمانی شما ترکیبی از روش‌های درمانی بالا را پیشنهاد دهند.

 

جراحی سرطان مثانه

روش‌های عمل جراحی سرطان مثانه عبارتند از:

• تراشیدن تومور مثانه از طریق میزاره (TURBT). روشی است برای برداشتن آن دسته از تومورهای مثانه که به لایه‌های داخلی مثانه محدود شده‌‌اند و هنوز به عضلات حمله نکرده‌اند. در این روش جراح حلقهٔ سیم کوچکی را از طریق سیستوسکوپ وارد مثانه می‌کند. این حلقه سیم با استفاده از جریان الکتریکی، سلول‌های سرطانی را سوزانده و از بین می‌برد. می‌توان از یک لیزر پرانرژی هم برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده کرد.

TURBT تحت بی‌حسی ناحیه‌ای (که در آن از داروهایی استفاده می‌شود که تنها بخش‌های تحتانی بدن را بی‌حس می‌کنند)، یا بیهوشی عمومی (که در آن داروها موجب می‌شوند در حین جراحی به خواب فرو بروید) صورت می‌گیرد. از آنجا که پزشکان این عمل را از طریق میزراه انجام می‌دهند، شما متحمل هیچ برشی در شکمتان نخواهید شد.

در یکی از قسمت‌های فرآیند TURBT، پزشکتان ممکن است به منظور نابود کردن سلول‌های سرطانی باقیمانده و جلوگیری از بازگشت تومور، یک مرتبه داروی کشنده‌‌ٔ سلول‌های سرطانی را به داخل مثانه‌ٔ شما تزریق نماید (شیمی‌درمانی). این دارو تا یک ساعت در مثانه‌ باقی می‌ماند و سپس همراه با ادرار دفع می‌شود.

 

• سیستکتومی. سیستکتومی عمل جراحی‌ای است که طی آن کل مثانه یا بخش‌هایی از آن را برمی‌دارند؛ در سیستکتومی جزئی، جراح فقط بخشی از مثانه را برمی‌دارد که حاوی تومور سرطانی است. سیستکتومی جزئی تنها هنگامی صورت می‌گیرد که سرطان به ناحیه‌ای از مثانه محدود شده باشد که بدون آسیب به عملکرد مثانه بتوان آن را به آسانی برداشت.

سیستکتومی رادیکال عملی است که در آن کل مثانه به همراه بخش‌هایی از میزنای‌ها و گره‌های لنفاوی مجاور برداشته می‌شوند. در مردان، سیستکتومی رادیکال معمولاً شامل برداشتن غدد پروستات و وزیکول سمینال هم می‌شود. در زنان، این نوع سیستکتومی، برداشتن رحم، تخمدان‌ها و بخشی از واژن را نیز دربرمی‌گیرد. سیستکتومی رادیکال از طریق ایجاد برش در در بخش تحتانی شکم انجام می‌گیرد.

سیستکتومی خطر عفونت و خونریزی را به همراه دارد. در مردان برداشتن غدد پروستات و وزیکول سمینال ممکن است منجر به اختلال نعوظ شود؛ اما ممکن است جراح بتواند اعصابی را که مسئول نعوظ هستند، سالم نگه دارد. در زنان برداشتن تخمدان‌ها موجب ناباروری و یائسگی زودرس می‌شود.

 

• بازسازی نئوبلادر. بعد از سیستکتومی رادیکال، جراح باید مسیر جدیدی را برای خروج ادرار ایجاد کند (انحراف مسیر ادراری). یکی از گزینه‌های انحراف مسیر ادراری، بازسازی نئوبلادر است. جراح با استفاده از بخشی از روده‌ٔ شما یک مخزن کروی‌شکل می‌سازد که غالباً به آن نئوبلادر می‌گویند. این مخزن درون بدنتان قرار گرفته و به میزراه متصل می‌شود. در بیشتر موارد، نئوبلادر به شما امکان می‌دهد که به صورت طبیعی ادرار خود را تخلیه کنید. عده‌ٔ کمی از افراد در تخلیه‌ٔ نئوبلادر دچار مشکل می‌شوند؛ این افراد متناوباً به یک سوند نیاز پیدا می‌کنند تا همه‌ٔ ادرار موجود در مخزن را تخلیه کنند.

 

• مجرای ایلئال. در این روش از انحراف مجرای ادراری، جراح با استفاده از بخشی از روده‌ٔ شما یک مجرا (مجرای ایلئال) ایجاد می‌کند. این مجرا از میزنای‌ها – که ادرار ساخته‌شده توسط کلیه را تخلیه می‌کنند – تا خارج از بدن کشیده می‌شود. در خارج از بدن، ادرار به کیسه‌ای تخلیه می‌گردد که آن را روی شکم می‌پوشند (کیسه‌ی یوروستومی).

 

• مخزن ادراری کانتیننت. در این روش انحراف مجرای ادراری، جراح از بخشی از روده‌ٔ شما استفاده کرده و در داخل بدن، کیسه‌ای کوچک (مخزن) برای ذخیرهٔ ادرار ایجاد می‌کند. تخلیه‌ ادرار در این روش از طریق یک سوند که به سوراخی واقع در شکم متصل می‌شود، صورت می‌گیرد.

 

شیمی‌درمانی

در شیمی‌درمانی، با استفاده از داروها سلول‌های سرطانی را نابود می‌کنند. شیمی‌درمانی برای سرطان مثانه معمولاً شامل استفاده از ترکیب دو دارو یا بیشتر می‌شود.

داروهای شیمی‌درمانی به صورت‌های زیر به بیمار داده‌ می‌شوند:

• از طریق یک ورید در بازو (داخل‌وریدی)
• به وسیله‌ٔ لوله‌ای که از میزراه مستقیم وارد مثانه می‌شود (درمان داخل‌مثانه‌ای)

شیمی‌درمانی غالباً قبل از عمل جراحی برداشت مثانه، با هدف افزایش احتمال موفقیت درمان انجام می‌گیرد. این روش همچنین برای نابود کردن سلول‌های سرطانی‌ای که ممکن است پس از جراحی همچنان باقی مانده ‌باشند، استفاده می‌شود. گاهی اوقات، در موارد بسیار خاص، شیمی‌درمانی همراه با پرتودرمانی ترکیب می‌شود و به عنوان جایگزینی برای عمل جراحی به کار می‌رود.

 

پرتودرمانی

در پرتودرمانی اشعه‌های پرانرژی را بر سلول‌های سرطانی متمرکز می‌کنند تا آن‌ها را از بین ببرند.

در موارد بسیار خاص، پرتودرمانی را با شیمی‌درمانی ترکیب می‌کنند و در مواقعی که عمل جراحی جزو گزینه‌های درمانی نیست یا به عنوان جایگزینی برای عمل جراحی، از آن استفاده می‎کنند.

 

ایمونوتراپی

در ایمونوتراپی – که به آن درمان زیستی هم می‌گویند – سیگنال‌هایی به سیستم ایمنی بدن داده می‌شود که به آن‌ها در مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک می‌کند.

ایمونوتراپی برای درمان سرطان مثانه اغلب از طریق میزراه و مستقیماً درون مثانه انجام می‌شود (درمان داخل‌مثانه‌ای). یکی از داروهای مورد استفاده در ایمونوتراپی برای درمان سرطان مثانه، Bacillus Calmette-Guerin یا به اختصار BCG است؛ این دارو واکسنی است که برای پیشگیری از ابتلا به سل استفاده می‌شود.

 

حفظ مثانه

استفاده از روش درمانی سه‌قسمتی ممکن است در موارد خاصی از بیماری‌هایی که عضلات را مورد تهاجم قرار می‌دهند، موجب حفظ مثانه شود. از آنجا که در این روش از TURBT، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده می‌شود، آن را درمان سه‌وجهی (trimodality therapy) می‌نامند.

ابتدا جراح عمل TURBT را به منظور برداشتن هرچه بیشتر بافت‌های سرطانی، در عین حفظ عملکرد مثانه، انجام می‌دهد. سپس شما تحت یک برنامه‌ٔ شیمی‌درمانی به همراه پرتودرمانی قرار می‌گیرید که هر دوی آن‌ها در نخستین هفته‌های پس از جراحی صورت می‌گیرند.

اگر پس از درمان سه‌وجهی، تمام سلول‌های سرطانی نابود نشدند یا دچار بازگشت سرطان مهاجم به عضلات شدید، جراح شما ممکن است سیستکتومی رادیکال را پیشنهاد دهد.

 

پس از درمان سرطان مثانه

سرطان مثانه امکان بازگشت دارد؛ به همین دلیل، افراد مبتلا تا سال‌ها پس از درمان موفقیت‌آمیز نیازمند مراجعات مجدد به پزشک و انجام آزمایش هستند. نوع آزمایش‌ها و زمان انجام آن‌ها به نوع سرطان مثانه، روش درمان آن و سایر عوامل بستگی دارد.

از پزشک خود بخواهید که برایتان برنامه‌ا‌ی برای مراجعات مجدد ایجاد کند. به طور کلی، پزشکان در اولین سال‌های پس از درمان، آزمایشی را به منظور بررسی داخل مثانه و میزراه‌ (سیستوسکوپی) تجویز می‌کنند که باید هر سه تا شش‌ماه یک‌بار انجام گیرد. وقتی چند سال از درمان گذشت و هیچ نشانه‌ای از بازگشت سرطان مشاهده نشد، ممکن است تنها یک بار در سال به انجام سیستوسکوپی نیاز داشته ‌باشید. شاید پزشک‌ آزمایش‌های دیگری را هم تجویز کند که باید آن‌ها را هر چند وقت یکبار انجام دهید.

کسانی که سرطان آن‌ها وخیم‌تر بوده باشد، احتمالاً تعداد آزمایش‌های مورد نیازشان بیشتر خواهد بود و آن‌هایی که سرطانشان وخامت کم‌تری داشته، به تعداد کم‌تری آزمایش‌ نیاز پیدا می‌کنند.