زمان مطالعه: 3 دقیقه

کمک‌های اولیه در هنگام مسمومیت

مسمومیت آسیب یا مرگ ناشی از بلع، استنشاق، لمس یا تزریق داروهای مختلف، مواد شیمیایی، زهر یا گاز است. بسیاری از مواد – مانند داروها و منوکسید کربن – فقط در غلظت‌ها یا دوزهای بالاتر سمی‌اند و موارد دیگر – مانند پاک‌کننده‌ها – تنها در صورت مصرف خطرناک‌اند. کودکان به‌طور ویژه‌ای حتی به مقادیر اندک داروهای خاص و مواد شیمیایی حساس‌اند.

 

کودکان خردسال ممکن است توسط هر چیزی که معمولاً به‌عنوان سم تصور نمی‌شوند مسموم شود، مانند:

  • لوازم آرایشی
  • وسایل مراقبت شخصی مانند شامپو، لوسیون بدن و عطر
  • محلول‌های پاک‌کننده، مانند پودرهای شوینده
  • گیاهان
  • اجسام خارجی مانند باتری‌های ساعت یا کلید

 

چگونگی درمان شخصی که احتمالاً مسموم شده است به موارد زیر بستگی دارد:

  • علائم فرد
  • سن فرد
  • آگاه بودن از نوع و مقدار ماده‌ای که موجب مسمومیت شده است

مراکز کنترل سموم منابع موثقی برای اطلاعات مسمومیت‌اند و در بسیاری از مواقع ممکن است اظهار کنند که همهٔ آنچه که موردنیاز است مراقبت در خانه است.

 

چه‌موقع به مسمومیت مشکوک شوید

علائم و نشانه‌های مسمومیت ممکن است مشابه شرایط دیگر مانند تشنج، مستی، ضربه و واکنش انسولین باشد. علائم و نشانه‌های مسمومیت ممکن است شامل موارد زیر شود:

  • سوختگی یا قرمزی اطراف دهان و لب‌ها
  • تنفسی که بوی مواد شیمیایی مانند بنزین یا رقیق‌کنندهٔ رنگ می‌دهد
  • استفراغ
  • مشکل در تنفس
  • خواب‌آلودگی
  • آشفتگی یا تغییر وضعیت روانی

اگر به مسمومیت مشکوک هستید، به نشانه‌هایی مانند قوطی یا بسته‌های خالی قرص، قرص‌های پخش‌شده و سوختگی، بوها و لکه‌های واقع روی شخص یا اشیای نزدیک، هوشیار باشید. در مورد کودک این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است از چسب‌های دارویی استفاده کرده باشد و یا یک باتری دکمه‌ای بلعیده باشد.

 

چه‌زمانی درخواست کمک کنید

فوراً با شمارهٔ 115 یا اورژانس محلی خود تماس بگیرید، اگر شخص:

  • خواب‌آلود یا بی‌هوش است.
  • در تنفس مشکل دارد یا نفس نمی‌کشد.
  • به‌طور غیرقابل‌کنترلی بی‌قرار یا آشفته است.
  • تشنج دارد.
  • معلوم شده است که داروها یا هر مادهٔ دیگری را به‌طور عمدی یا تصادفی مصرف کرده است (در این مواقع به‌طور معمول مسمومیت اغلب با مصرف الکل تشدید می‌شود)

 

هنگام انتظار برای کمک، چه‌کاری باید انجام دهید

اقدامات زیر را تا رسیدن کمک انجام دهید:

  • سم خورده‌شده. هرآنچه را که در دهان شخص باقی مانده است خالی کنید. اگر سم مفروض، پاک‌کنندهٔ خانگی یا مادهٔ شیمیایی دیگری است، برچسب ظرف را مطالعه کنید و دستورالعمل‌های مسمومیت تصادفی را دنبال کنید.
  • مسمومیت روی پوست. با استفاده از دستکش هرگونه لباس آلوده را بردارید. پوست را به مدت 15 تا 20 دقیقه در حمام یا با شلنگ بشویید.
  • مسمومیت در چشم. حداقل به مدت 15 دقیقه یا تا زمان رسیدن کمک به‌آرامی چشم را با آب خنک یا ولرم شست‌وشو دهید.
  • سم استنشاق‌شده. هرچه سریع‌تر فرد را به هوای تازه ببرید.
  • درصورتی‌که فرد استفراغ می‌کند، برای جلوگیری از خفگی، سرش را به یک طرف بچرخانید.
  • درصورتی‌که فرد علائمی از حیات مانند حرکت، تنفس یا سرفه نشان نداد، CPR را آغاز کنید.
  • از شخصی بخواهید قوطی‌های قرص، بسته‌ها یا ظروف را همراه با برچسب و هرگونه اطلاعات دیگر راجع به سم جمع‌آوری کند و همراه تیم آمبولانس بفرستد.

 

موارد احتیاط

  • شربت ایپکاک. از شربت ایپکاک استفاده نکنید و برای تحریک استفراغ کاری انجام ندهید. استفاده از ایپکاک در کودکان یا بزرگسالانی که قرص یا مواد مسموم‌کنندهٔ بالقوه مصرف کرده‌اند مورد تأیید گروه‌های متخصص از جمله انجمن مراکز کنترل سموم آمریکا و آکادمی بیماری اطفال آمریکا نیست. هیچ مدرک معتبری مبنی‌بر اثربخشی آن وجود ندارد، و اغلب ممکن است ضرر بیشتری نسبت به سود داشته باشد.

‌‌‌‌‌اگر هنوز بطری‌های قدیمی شربت ایپکاک را در خانه دارید، آن‌ها را دور بیندازید.

  • باتری‌های دکمه‌ای. باتری‌های کوچک و مسطح مورداستفاده در ساعت و سایر لوازم الکترونیکی – به‌ویژه آن‌هایی که بزرگ‌تراند و به‌اندازهٔ سکه پنج سنتی هستند – به‌خصوص برای کودکان خطرناک‌اند. باتری‌ای که در مری گیر کرده است ممکن است ظرف کمتر از 2 ساعت سوختگی شدید در پی داشته باشد.

اگر گمان می‌کنید کودکی یکی از این باتری‌ها را بلعیده است، بلافاصله او را برای مشخص‌شدن محل باتری، برای عکس‌برداری اورژانسی با اشعهٔ ایکس ببرید. اگر باتری در مری قرار داشته باشد، باید خارج شود؛ در صورت انتقال یافتن به معده، معمولاً عبور آن از روده بی‌خطر است.

  • چسب‌های دارویی. درصورتی‌که فکر می‌کنید کودکی از چسب‌های دارویی (محصولات چسبنده برای انتقال داروی فراپوستی) استفاده کرده است، پوست کودک را با دقت بررسی کرده و هرآنچه را که به آن متصل شده است، جدا کنید. همچنین سقف دهان را که ممکن است در اثر مکیدن کودک به آن بچسبند، بررسی کنید.