زمان مطالعه: 2 دقیقه

کمک‌های اولیه در مواجهه با نیش مار

کمک‌های اولیه در مواجهه با نیش مار چگونه است؟ بیشتر مارها برای انسان خطرناک نیستند. تنها حدود 15٪ در سراسر جهان سمی‌اند. در ایران این مارها شامل مار افعی قفقازی، مار جعفری، گرزه مار، افعی زنجانی، افعی شاخدار، افعی دماوندی یا لطیفی و کفچه‌مار و غیره می‌شوند. نیش آن‌ها ممکن است صدمات شدید و در برخی موارد مرگ را در پی داشته باشد.

اگر ماری سمی شما را نیش زد، فوراً با شمارهٔ 115 یا اورژانس محلی خود تماس بگیرید، به‌خصوص اگر ناحیهٔ گازگرفته‌شده تغییر رنگ داده، شروع به تورم می‌کند یا دردناک است. بسیاری از بیمارستان‌ها پادزهر دارند که ممکن است به شما کمک کند.

 

در صورت امکان، درحالی‌که منتظر کمک پزشکی هستید، این مراحل را انجام دهید:

  • در فاصلهٔ دورتری نسبت به مار حرکت کنید.
  • برای کمک به کاهش سرعت پخش سم، بی‌حرکت و آرام باشید.
  • جواهرات و لباس‌های تنگ را قبل از شروع تورم خارج کنید.
  • در صورت امکان در وضعیتی قرار بگیرید که گزش در سطح قلب یا پایین‌تر از آن واقع شود.
  • زخم را با آب و صابون تمیز کنید. آن را با پانسمانی تمیز و خشک بپوشانید.

 

موارد احتیاط 

  • از رگ‌بند و یخ استفاده نکنید.
  • زخم را نبرید یا سعی در خارج کردن زهر نداشته باشید.
  • کافئین یا الکل ننوشید چراکه سرعت جذب سم در بدن را افرایش می‌دهد.
  • سعی نکنید مار را بگیرید. سعی کنید رنگ و شکل آن را به‌خاطر بسپارید تا بتوانید آن را توصیف کنید، چراکه این کار به درمان شما کمک می‌کند. اگر تلفن هوشمند با خود دارید و درخواست کمک شما را به تأخیر نمی‌اندازد، برای کمک به شناسایی، از مار در فاصله‌ای مطمئن، عکس بگیرید.

 

علائم

بیشتر مارگزیدگی‌ها در دست‌ها و پاها اتفاق می‌افتد. علائم عمومی نیش ناشی از مار غیرسمی درد و خراش در محل است.

معمولاً پس از نیش مار سمی، طی 15 تا 30 دقیقه، درد و سوزشی شدید در محل به وجود می‌آید. گزیدگی ممکن است تا تورم و کبودی در زخم و تمام دست یا پا پیشروی کند. علائم و نشانه‌های دیگر شامل حالت تهوع، تنفس سخت و احساس کلی ضعف و همچنین طعم غیرعادی در دهان است.

بعضی از مارها، مانند مارهای مرجانی، سمومی دارند که باعث علائم عصبی مانند سوزن‌سوزن‌شدن پوست، مشکل در صحبت و ضعف می‌شود.

گاهی اوقات ممکن است یک مار سمی بدون تزریق زهر نیش بزند. نتیجهٔ این “نیش‌های خشک” سوزش در محل است.

 

شکل مارهای سمی

بیشتر مارهای سمی چشمی مانند درز و مردمکی عمودی دارند، سر آن‌ها مثلثی شکل است و دندان‌های نیش دارند. البته استثناهایی مانند مار مرجانی نیز وجود دارد که دارای سر و مردمک‌های گرد است. مارهای غیرسمی معمولاً سری دایره‌ای شکل و مردمکی گرد دارند و بدون دندان نیش‌اند.